گردآوری : معاونت علمی- دکتر احمدرضا یعقوبی

تاریخچه :

“پوست و زیبایی” همواره یکی از دغدغه‌های بشر در تمامی زمان‌ها و فرهنگ‌ها بوده است. تاریخچه اولین جراحی زیبایی به زمان قبل از تولد عیسی مسیح ( علیه السلام) برمی‌گردد. در نوشته‌های به دست آمده از مصر باستان که توسط” ادوین اسمیت پاپیروس” ترجمه شده است، شواهدی از جراحی زیبایی ترمیمی در یک شکستگی بینی یافت شده است. بعد از آن در سال ۸۰۰ قبل از میلاد، یک پزشک هندی به نام “ سوشراتا” شروع به انجام جراحی‌های زیبایی و چشم در هندوستان کرد که تجربیات او بعدها از زبان سانسکریت به زبان عربی ترجمه شد و در نهایت به اروپا و تقریبا تمامی دنیا منتقل شد. اگر چه تاریخچه جراحی‌های زیبایی بسیار طولانی است ولی بیشترین تحول در این زمینه و انقلاب اصلی درمان‌های زیبایی و جراحی‌های پلاستیک در قرن ۲۱ اتفاق افتاد.

جهت گیری اغلب این تحولات به سمت حداقل تهاجم ودر نتیجه کمترین عوارض است که البته این حرکت رو به تکامل می‌بایست به بیشترین کارآیی هم منتج می‌شد. محبوبیت فیلرهای قابل تزریق پوستی در بین مردم عامه و مزایایی مثل عدم نیاز به جراحی و بستری وعوارض مختصرپس از تزریق، سبب شده است که این روش به یکی از پرکاربردترین درمان های زیبایی تبدیل شود. این ترکیبات به عنوان پرکننده برای رفع انواع چین و چروک و حجم دادن به صورت‌های لاغر یا دچار پیری مورد استفاده قرار می‌گیرد. پیری پوست پدیده ای است که شامل تغییرات مختلفی مثل چروک شدن، تغییر رنگ و تغییرات عروقی پوست می‌شود و بدیهی است که این تغییرات خصوصا در چهره برای هیچکس خوشایند نیست. تحلیل پیشرونده بافت پوست در گذر زمان، کاهش چربی زیر پوستی و حتی تغییرات ساختار استخوانی عواملی ست که باعث ایجاد چین و چروک و افتادگی پوست می‌شود. فیلرهای قابل تزریق پوستی ترکیباتی هستند که با جایگزین کردن حجم از دست رفته زیرپوستی باعث بهبود چروک های عمیق و پرشدگی صورت می شوند. این ترکیبات علاوه بر استفاده‌های زیبایی، کاربرد درمانی نیز دارند. برای مثال در بیماران مبتلا به HIV که دچار تغییرات و کاهش شدید حجم چربی پوست به واسطه ابتلا به این بیماری شده‌اند، یا در افراد با اسکارهای پوستی، یا افراد دچار بیماری‌های بافت نرم یا غیر قرینگی صورت، استفاده از این ترکیبات می‌تواند به رفع عیوب تا حد امکان کمک کند. شکل ۱ محل تزریق فیلرهای موقتی را با توجه به عمق چین چروک و عوامل دیگر نشان می‌دهد.

فیلرهای قابل تزریق پوستی به دو دسته دائمی و موقتی تقسیم می‌شود. فیلرهای موقتی باید هر ۶-۱۲ ماه تمدید شوند. فیلرهای دائمی اگرچه از این نظر که تنها یک بار تزریق می‌شوند و هزینه تمدید برای آن ها مطرح نیست جالب و به صرفه به نظر می آیند، اما تکنیک دقیق و دقت عالی می‌طلبد. چرا که در صورت تزریق اشتباه هیچ راه برگشتی برای بیمار وجود ندارد. دکتر گاوین چان- متخصص پوست و لیپوساکشنیست- در این باره می گوید :” بعد از ۱۲ سال تجربه موفق در زمینه تزریق فیلرهای موقتی، من به تازگی جرات کرده ام تزریق فیلرهای دائمی را انجام دهم. چرا که برای این نوع تزریق شما به دقتی معادل ۹۹٫۹% نیاز دارید.” با توجه به احتمال بیشتر عفونت و عوارض بیشتر فیلرهای دائمی و احتمال تشکیل توده (lump) در تزریق فیلرهای دائمی که تنها با جراحی قابل اصلاح است، فیلرهای موقتی محبوبیت بسیار بیشتری دارند. چرا که در صورت تزریق اشتباه می توان با هیالورونیداز این تزریق اشتباه را اصلاح کرد. از طرفی با توجه به اثر موقتی آن ها، این ترکیبات نهایتا جذب بدن خواهند شد. یکی از ترکیبات مورد استفاده در فیلرهای موقت “هیالورونیک اسید” است. این دارو در بازار دارویی ایران با برند Bellast® نیز شناخته می شود. بلاست فیلر موقتی با ترکیب پایه هیالورونیک اسید است که با توجه به غلظت هیالورونیک اسید موجود در آن بر سه نوع تقسیم می شود که برای چروک های سطحی، متوسط و عمیق به کار می رود. محصول بلاست بیش از ده سال است که در کشور کره تولید می شود و به بسیاری از کشورهای دنیا و از جمله ایران صادر می گردد. همانطور که گفته شد بلاست® حاوی هیالورونیک اسید است. هیالورونیک اسید یک ترکیب “گلیکوزآمینوگلیکان” طبیعی است که در ماتریکس خارج سلولی پوست یافت می‌شود. مکانیسم اثر هیالورونیک اسید ابتدا به اثر پرکنندگی این ماده و توانایی آن در پیوند با آب و نگه داری آب در پوست مربوط می‌شود. همچنین مطالعات نشان داده اند که تحریک تولید کلاژن نیز با تزریق هیالورونیک اسید اتفاق می افتد. این ترکیب در نگهداری ساختار پوست، حفظ عملکرد آن و حفظ رطوبت پوست تاثیر بسزایی دارد. هیالورونیک اسید با توجه به ریسک کم عوارض بعد از تزریق، توانست تاییدیه FDA امریکا را در درمان چین و چروک های عمیق، حجم دادن به گونه ها و لب و بهبود کاهش حجم زیر پوستی در دست ها دریافت کند. محل‌های تزریق رایج برای بلاست® شامل گونه‌ها، اطراف لب و بینی (خط خنده، خط گریه، چروک های ریز اطراف لب)، خود لب، بین دو ابرو، فک و چانه، لاله‌های گوش، زیر چشم و دست می‌باشد. امروزه استفاده از این فیلرها نه تنها در زمینه اصلاح چین و چروک، بلکه در ایجاد تغییرات دلخواه جهت تغییر حالت چانه و زاویه دار کردن فک مورد استفاده قرار می‌گیرد. در شکل ۲ محل های رایج جهت تزریق بلاست نمایش داده شده است.

برخی ویژگی‌های هیالورونیک اسید در شدت تاثیر و طول اثر آن مهم است. این عوامل شامل غلظت، قوام و جریان پذیری آن، پارتیکل داشتن یا نداشتن، سختی و درجه پیوندهای متقاطع می باشد هرچه پیوندهای متقاطع هیالورونیک اسید کمتر باشد، دوام و طول اثر آن کمتر خواهد شد و بالعکس این قضیه نیز صادق می باشد.

بلاست®

با دارا بودن هیالورونیک اسیدهای با پیوند متقاطع مدت اثر حداکثری را بعد از تزریق فراهم می کند. همچنین همراهی تزریق آن با لیدوکائین باعث راحتی هر چه بیشتر تزریق این ماده شده است. در محصول Bellast® Plus هیالورونیک اسید به همراه لیدوکائین عرضه می‌شود که باعث کاهش درد و راحتی هر چه بیشتر بیمار بخصوص در اصلاح چروک های پوستی عمیق می‌شود. با توجه به گستردگی ترکیبات تزریقی جهت اصلاح چین و چروک، بلاست® در مقایسه یا همراهی با سایر ترکیبات نیز مطالعه شده است. برای مثال ترکیب بلاست® در مقایسه باکلاژن های با منشاء گاوی نتایج بهتری در اصلاح چین و چروک‌های ناحیه لب و بینی داشته است. ورود بلاست® و سایر فیلرهای موقتی می‌توان “ گفت تقریبا باعث حذف شدن کلاژن شد.” با توجه به کوتاه بودن اثر کلاژن و همچنین منشاء گاوی آن و نیاز به تست حساسیت قبل از آن، این فراورده تقریبا دیگر به عنوان خط اول توصیه نمی‌شود. مطالعات دیگر نیز نشان داد همراهی بلاست® در تزریق با بوتولینوم توکسین (Botox®) باعث ماندگاری بیشتر بلاست شده است. به نظر می‌رسد اثر بوتوکس در کاهش حرکت عضلات، باعث دفرمه شدن دیرتر هیالورونیک اسید و نتیجتا ماندگاری بیشتر آن می‌شود. عوارض شایع بلاست® که گذرا و خفیف هم می باشند شامل کبودی، تورم و قرمزی محل تزریق می باشند که با بهبود تکنیک تزریق و تجربه بیشترپزشک تزریق کننده به حداقل خواهد رسید. همچنین تزریق سریع و حجم تزریق زیاد می‌تواند باعث افزایش ریسک رخداد این عوارض شود. در پایان باید خاطر نشان کرد که استفاده از فیلرهای موقت پوستی به عنوان روش غیر تهاجمی جهت زیبایی و اصلاح عیوب، انقلابی در الگوریتم‌های جدید زیبایی ایجاد کرد. ترکیب بلاست® با توجه به سازگاری با محیط زیست، قابل تجزیه بودن توسط بدن، راحتی تجویز و عدم نیاز به تست حساسیت پوستی به یکی از انتخاب های اول در فیلرهای تزریقی موقتی تبدیل شده است. محصول بلاست® با توجه به ده سال تجربه موفق در سراسر دنیا یکی از محصولات موردتایید هیالورونیک اسید می باشد که می تواند در زمینه زیبایی و رفع عیوب صورت کاربرد گسترده ای داشته باشد. اما در کنار دنیای متحول شده زیبایی چه در زمینه روش‌های تهاجمی جراحی و چه در زمینه روش‌های غیر تهاجمی که تحول دنیای علمی و اقتصادی را به دنبال داشته است، نباید از آموزه های اخلاقی کهن خود غافل شویم، چنانچه شیخ اجل سعدی می فرمایند:
صورت زیبای ظاهرشرط نیست ای برادر! سیرت زیبا بیار